About Armenia

Հայկական մշակույթը

Հայկական

Ուրարտական մշակույթըՈւրարտական մշակույթըՈւրարտական մշակույթըՈւրարտական մշակույթը

Տարբեր մշակույթներ ուսումնասիրելը հետաքրքիր փորձառություն է։ Հայաստանը հենց այդ իդեալական վայրը կարող է դառնալ ձեզ համար, եթե ցանկանում եք բացահայտել նրա մշակութային բազմաշերտությունը՝ մանրանկարչությունից մինչև քանդակագործություն, փորագրություններից մինչև գորգագործություն։ Դրանցից յուրաքանչյուրի հետ կարող եք ծանոթանալ հենց այստեղ։

Ուրարտուն կամ Վանի թագավորությունը հանդիսանում է հայկական մշակույթի բնօրրաններից մեկը՝ հնագույն ժամանակներից սկիզբ առնող իր ակունքներով։ Մ.թ.ա. 9–6-րդ դարերում արվեստը բուռն զարգացում էր ապրում՝ ստեղծելով նորարարական զարդանախշերի, գեղարվեստական ոճերի, մետաղագործության և վարպետորեն ձևավորված քարակերտ աշխատանքների ավանդույթները։

Ուրարտական արվեստի յուրօրինակ նմուշներից են գտածո բրոնզե իրերը, ինչպիսիք են՝ սուրերը, անոթները (հատկապես մեծ կաթսաները), սաղավարտներն ու զարդերը։

Այս եզակի և հաճախ անտեսված հնագույն մշակույթը բացահայտելու համար այցելեք Հայաստանի Պատմության թանգարան, որը գտնվում է մայրաքաղաքի սրտում։

Մանրանկարչական ձեռագրերըՄանրանկարչական ձեռագրերըՄանրանկարչական ձեռագրերըՄանրանկարչական ձեռագրերը

Հայկական ձեռագիր գրքերի ամենահին օրինակները առանձնանում են իրենց վառ գույներով, ստեղծագործական ձևերի ու ոճերի բազմազանությամբ, փղոսկրյա կազմերով, բացառիկ տպագրական տեխնիկայով և յուրօրինակ զարդանախշերով։ Պահպանվել են մի քանի ձեռագրեր, որոնք թվագրվում են 7-րդ դարով։

Մանրանկարները ոչ միայն գեղարվեստական արժեք ունեն, այլև չափազանց կարևոր են հայկական երաժշտության, թատրոնի, ազգագրության և արհեստների պատմությունը հասկանալու համար։ Մատենադարանը՝ հայկական ձեռագրերի ամենամեծ պահոցը, պահպանում է ավելի քան 23,000 ձեռագիր և 300,000 արխիվային միավոր։

Ավանդական պարերըԱվանդական պարերըԱվանդական պարերըԱվանդական պարերը

Պահպանվել են մի շարք հայկական ավանդական պարեր, որոնք կարող եք տեսնել և՛ մեծ բեմերում, և՛ սովորական ընտանեկան հավաքույթների ընթացքում։ Երբ պարողները հագնում են իրենց ավանդական՝ վառ գույներով և յուրահատուկ զարդանախշերով հագեցած տարազները, տեսարանը դառնում է էլ ավելի տպավորիչ։

Զարմանալի չէ, որ հայկական պարը դարեր շարունակ եղել է մեր ազգային ինքնության կարևոր մասը։ Հայկական ավանդական պարի միջոցով մենք կապ ենք հաստատում մեր անցյալի հետ, նշում մեր մշակույթը և միանում գլոբալ համայնքին։ Պարեք այնպես, կարծես ձեզ ոչ ոք չի նայում, հատկապես եթե Հայաստանում եք։

Ծննդյան տարեդարձ, հարսանիք կամ պարզապես որևէ ճաշարանում կազմակերպված միջոցառում՝ հայերն իրենց զգացմունքներն արտահայտում են պարի միջոցով։ Դա սկիզբ է առել, թերևս շատ վաղ ժամանակներից․ Հայաստանում՝ Արարատյան բարձրավանդակում հայտնաբերված ժայռապատկերների վրա առկա են պարի տեսարաններ, որոնք վկայում են դեռևս նախաքրիստոնեական, հեթանոսական ժամանակաշրջանից այս մշակույթի առկայության մասին։

Կոմիտասը՝ հայկական ազգային երաժշտական դպրոցի հիմնադիրը, ասում էր․ «Պարը բացահայտում է յուրաքանչյուր ազգի առանձնահատկությունները, նրա վարքը և քաղաքակրթության մակարդակը»։

Երաժշտագետը կարողացավ վերականգնել ութ ժողովրդական պարեղանակ։ Նա շրջում էր գյուղերով և, ազգային երգերից զատ, գրի էր առնում նաև հայկական ավանդական պարերը՝ պահպանելով դրանց նկարագրությունն ու քայլերը։

Armenian Dances

A number of traditional Armenian dances have been preserved. You can see them performed both on big stages and during ordinary family gatherings. When the dancers wear their traditional costumes with bright colors and unique embroidery, the scene becomes even more exciting.

Քոչարի

Քոչարին, որը հաճախ անվանում են նաև հայկական ռազմապար, հայտնի ավանդական պար է։ Այն աչքի է ընկնում իր հզոր ու արտահայտիչ շարժումներով։ Երգը ներառված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ցուցակում, իսկ պարը փոխանցում է հարձակման տրամադրություն՝ ցատկերով և կշռի փոխադրությամբ հագեցած շարժումներով։ Այս պարը դարեր շարունակ պահպանվել է, և Հայաստանի գրեթե յուրաքանչյուր մարզ ունի իր յուրահատուկ քոչարիի տարբերակը։

Յարխուշտա

Յարխուշտան հայկական հայտնի ռազմապար է, որը տարածված է եղել Սասունի շրջանում՝ պատմական Հայաստանի «Սպարտայում»։ Սասունցիները հայտնի են եղել իրենց ռազմատենչ բնավորությամբ և խիզախ պաշտպանությամբ։ «Յար» նշանակում է «ընկեր», «սիրեցյալ», իսկ այստեղ՝ նաև «դաշնակից», իսկ «խուշտ»՝ «զենք»։ Համապատասխանաբար, պարի անվանումը նշանակում է «զենքի ընկեր» կամ «զինակից»։ Պարում ներկայացվում են մարտական տեսարաններ, որոնք ուղեկցվում են թմբուկի և զուռնայի ծանր հնչյուններով, իսկ պարողները սովորաբար հագնում են մարտական զգեստ և կրում դաշույններ։ This dance describes a battle scene. A heavy drum and zurna (an oriental clarinet) always accompany the performances, and the dancers usually dress in uniform and carry daggers.

Բերդ

Բերդ պարը ծագել է Պատմական Հայաստանի Վասպուրական տարածաշրջանից։ Քանի որ «բերդ» նշանակում է «ամրոց», պարողները ներկայացնում են բերդի կառուցման գործընթացը՝ իրենց շարժումներով վերարտադրելով ամրոցի պատերի և նրա կառուցվածքի պատկերը։

Թատերական արվեստըԹատերական արվեստըԹատերական արվեստըԹատերական արվեստը

Հայկական թատրոնը աշխարհի հնագույն թատրոններից մեկն է՝ հունական և հռոմեական թատրոնների կողքին։ Այն իր պատմության ընթացքում անցել է զարգացման տարբեր փուլերով։

Մ.թ.ա. մոտ 70 թվականին Պլուտարքոսը գրում է, որ հայոց արքա Տիգրան Մեծը հանձնարարել է կառուցել հայկական պատմության առաջին թատրոնը։ Տիգրանակերտում նա հիմնել է մեծ հանրային թատրոն՝ Պոմպեոսի կողմից Հռոմում առաջին թատրոնի կառուցումից տասնչորս տարի առաջ։

Այնուամենայնիվ, հայկական թատրոնի արմատները ավելի հին են։ Այն ծագել է հեթանոսական ծիսական արարողություններից, որոնք նվիրված էին Գիսանեին՝ վերածնվող բնության և կյանք պարգևող աստծուն, ինչպես նաև Անահիտին, որը համարվել է պտղաբերության, բուժման, իմաստության և ջրի աստվածուհի։

Ուշ միջնադարում թատերական ներկայացումներ կազմակերպվում էին Վասպուրականում, Անիում և Կիլիկիայում։ Ֆրանսիացի ճանապարհորդ Ժան Շարդենը 17-րդ դարում հրապարակել է իր տեսած ներկայացման մանրամասն նկարագրությունը Երևանի հայկական միմոսների թատրոնում։

Բազմաթիվ վերելքներից և վայրէջքներից հետո հայկական թատրոնի նոր դարաշրջանը սկսվեց 18-րդ դարում, որը զարգանում է մինչ օրս։ Հայկական թատրոնի խաղացանկը զգալիորեն ընդլայնվեց, երբ դրամատիկական խմբերը սկսեցին շրջագայություններ կատարել։

Հայկական օպերանՀայկական օպերանՀայկական օպերանՀայկական օպերան

Հայկական թատրոնի հարուստ պատմությունից ոգեշնչված ծնունդ առավ նաև հայկական օպերան։ Դարեր շարունակ իր զարգացման ընթացքում հայկական թատրոնը հանդես է եկել տարբեր ձևերով։ Հին և միջնադարյան ներկայացումները հաճախ ուղեկցվում էին երաժշտությամբ, ինչը համարվում էր հայկական թատրոնի առանձնահատկություններից մեկը։

19-րդ դարում հայկական դրամատիկական թատրոնը մտավ զարգացման նոր փուլ, երբ բեմադրությունների ընթացքում երաժշտությունը սկսեց ավելի մեծ դեր զբաղեցնել։ Այդ ժամանակ հայտնի կոմպոզիտոր և դիրիժոր Տիգրան Չուխաջյանը հիմնեց առաջին օպերային թատրոնը։ Նա ստեղծեց «Արշակ Երկրորդ» առաջին հայկական օպերան՝ համադրելով արևմտյան և հայկական ազդեցությունները։

1932 թվականին Հայաստանի կառավարությունը հիմնեց Ազգային օպերայի թատրոնը։ Մի քանի տարի անց ժամանակակից հայկական ճարտարապետության հիմնադիր Ալեքսանդր Թամանյանը նախագծեց Երևանի բացառիկ օպերային շենքը, որը մինչ օրս համարվում է մայրաքաղաքի գլխավոր տեսարժան վայրերից մեկը։ Անպայման ընդգրկեք այն ձեր այցելությունների ցանկում։

Հայաստանի երաժշտությունըՀայաստանի երաժշտությունըՀայաստանի երաժշտությունըՀայաստանի երաժշտությունը

Հայկական երաժշտությունը սահմաններ չունի․ շարականներից մինչև ժամանակակից հայկական ազգային երաժշտական դպրոցի հիմնադիր կոմիտասյան դասական երաժշտություն, Արամ Խաչատրյանի «Սուսերով պարի» գերող հնչյուններից մինչև հոլիվուդյան կինոների մթնոլորտ ապահովող Ջիվան Գասպարյանի դուդուկի թովիչ կախարդանք՝ «Գլադիատոր» ֆիլմում, ջազից մինչև Եվրատեսիլ։

Իր ողջ պատմության ընթացքում հայկական երաժշտությունը մեծ ազդեցություն է ունեցել ազգի ինքնագիտակցության, մշակույթի և ազգային արժեքների ձևավորման վրա։ Մերձավոր Արևելքի և Արևմտյան երաժշտական ավանդույթների ազդեցությամբ ձևավորված հայկական երաժշտության ակունքները, ինչպես վկայում են Մովսես Խորենացին և Փավստոս Բուզանդը, հասնում են մ.թ.ա. երկրորդ հազարամյակին։

Ակումբներում և համերգասրահներում կազմակերպվող համերգներ, քաղաքի ճաշարաններում լսվող կենդանի կատարումներ, փողոցներում նվագող երաժիշտներ, որոնք կատարում են ամենահայտնի մեղեդիները․․․ Եկե՛ք ու տեսե՛ք։ Հայաստանը ապրում ու շնչում է երաժշտությամբ։

Կիսեք ձեր կարծիքը

Առաջիկա միջոցառումներ և փառատոններ

“Unheard Komitas” – The “Akunq” Armenian State Ethnographic Ensemble

Discover never-before-performed works of Komitas with the Akunq Ensemble in Yerevan on Dec 13, 2025.

#Culture and lifestyle

#Yerevan

#Music

շբթ, դկտ 13

Arno Babajanyan Concert Hall, Yerevan

THE NEW YEAR WITH ARMENIAN SOUNDS

The New Year with Armenian Sounds” gala concert on December 16, 2025, featuring the State Song and Dance Ensemble of Armenia at the Armenian National Academic Theatre of Opera and Ballet

#Culture and lifestyle

#Festival

#Yerevan

#Music

#National

երք, դկտ 16

Armenian National Academic Theatre of Opera and Ballet

Ballet-Oratorio “David of Sasun” Premiere in Yerevan

Witness the Armenian epic “David of Sasun” in a stunning ballet-oratorio by Hogh Artun, premiering December 18–19 at Yerevan’s National Opera and Ballet Theatre.

#Culture and lifestyle

#Yerevan

#Ballet

հնգ, դկտ 18 - ուրբ, դկտ 19

A. Spendiaryan National Academic Opera and Ballet Theatre

New Year's Day

Contrary to the other part of the world, Armenian children receive their presents on the morning of the 1st of January.

#Culture and lifestyle

#Festival

#Yerevan

#Winter

#Music

#Art

#Food

#Cuisine

#Activity

#Holiday

#Drink

#Wine

հնգ, հնվ 01

Across Armenia

Բացահայտեք բոլոր միջոցառումները

Առնչվող բլոգ գրառումներ

Armenian Traditional Music: The Soul of a Timeless Culture

Armenian traditional music reflects the nation’s soul — from the melancholic Duduk to the vibrant Dhol, each instrument echoes Armenia’s history, spirit, and timeless cultural harmony.

#Culture and lifestyle #Yerevan #Music #National #Craft

Taraz: Unveiling the Splendor of Armenian Traditional Dress

In a land where tradition and culture are woven into the very fabric of life, the taraz stands as a timeless emblem of elegance and heritage.

#Culture and lifestyle #National

Exploring Armenian Artisans: A Rich Tapestry of Tradition and Craftsmanship

Discover the captivating world of Armenian artisans, from traditional crafts like carpet weaving to the innovative work of contemporary jewellery designers.

#Culture and lifestyle #National #Art #Craft #Artisan

National Symbols of Armenia

Have you ever wondered about the history behind the national symbols? The country has a considerable number of national symbols, and each of them has its own historical and cultural significance.

#Culture and lifestyle #Churches #Christianity #National #Art #Craft #Artisan #History #Architecture

Armenian Dances

A number of traditional Armenian dances have been preserved. You can see them performed both on big stages and during ordinary family gatherings. When the dancers wear their traditional costumes with bright colors and unique embroidery, the scene becomes even more exciting.

Քոչարի

Յարխուշտա

Բերդ

Առնչվող բլոգ գրառումներ

Armenian Traditional Music: The Soul of a Timeless Culture

Armenian traditional music reflects the nation’s soul — from the melancholic Duduk to the vibrant Dhol, each instrument echoes Armenia’s history, spirit, and timeless cultural harmony.

Taraz: Unveiling the Splendor of Armenian Traditional Dress

In a land where tradition and culture are woven into the very fabric of life, the taraz stands as a timeless emblem of elegance and heritage.

Exploring Armenian Artisans: A Rich Tapestry of Tradition and Craftsmanship

Discover the captivating world of Armenian artisans, from traditional crafts like carpet weaving to the innovative work of contemporary jewellery designers.

National Symbols of Armenia

Have you ever wondered about the history behind the national symbols? The country has a considerable number of national symbols, and each of them has its own historical and cultural significance.

Ձեզ կարող է հետաքրքրել նաև

Ինչո՞ւ հե՛նց Հայաստան

Անկախ նրանից՝ պատմության սիրահա՞ր եք, բնությունն է ձեր տարերքը, համեղ ուտել եք սիրում, թե արկածներ եք փնտրում՝ Հայաստանում հաստատ կգտնեք ձեզ հմայողը։

Երաժշտություն