Ո՞ւր գնալ

Լավագույն եկեղեցիներն ու վանքերը

Լավագույն եկեղեցիներն

Հայաստան ճանապարհորդելիս հիացե՛ք հայկական եկեղեցիների ճարտարապետության բացառիկ նմուշներով։

Ծանոթացե՛ք լավագույն եկեղեցիների և վանքերի ցանկին ու դրանք ներառե՛ք ձեր ճանապարհորդության ուղեգրքում։ Այս մշակութային անկրկնելի կոթողները հիմնականում տեղակայված են Հայաստանի ամենագեղատեսիլ վայրերում, և ձեզ կհմայեն իրենց հնությամբ ու խորհրդավորությամբ։

Լավագույն եկեղեցիներն ու վանքերը

Գեղարդ

Էջմիածին

Խոր Վիրապ

Նորավանք

Սանահին և Հաղպատ

Ախթալա

Հաղարծին

Մարմաշեն

Հառիճավանք

10.

Սևանավանք

11.

Սաղմոսավանք և Հովհաննավանք

12.

Տաթև

Գեղարդ

Երբևէ եղել ե՞ք թաքստոցում կառուցված 4-րդ դարի վանքում։ Եկե՛ք Գեղարդ։ «Գեղարդ» բառը հայերենում նիզակ է նշանակում, որից էլ վանքն ստացել է իր անվանումը՝ դարեր շարունակ Քրիստոսին խոցած իսկական նիզակը իր մեջ պահպանելու պատճառով։ Գեղարդի վանքը համարվում է հայկական եկեղեցիների ու վանքերի ճարտարապետական մարգարիտներից մեկը։

Այն հիմնադրվել է 4-րդ դարում, սակայն իր ներկայիս տեսքն ստացել է 13-րդ դարում։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկված այս վանական համալիրը Հայաստանի ամենախորհրդավոր ու վեհաշուք կոթողներից մեկն է։

Իմանալ ավելին

Էջմիածին

Հայաստանի գլխավոր տաճարը՝ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը, անպայման ներառեք ձեր պարտադիր այցելությունների ցանկում։ Այս սրբավայրը մարմնավորում է հայ ժողովրդի քրիստոնեական հավատքի ուղին։ Երևանից ընդամենը 30 րոպե հեռավորության վրա գտնվող Էջմիածինը համարվում է բոլոր հայերի հոգևոր կենտրոնը։ Այստեղ կարող եք ծանոթանալ առաջին քրիստոնյա երկրի և նրա եկեղեցու պատմությանը՝ ուսումնասիրելով Էջմիածնի ճարտարապետական վարպետությունը, կրոնական որմնանկարները, գեղազարդ ձևավորումները և գանձատանը պահպանվող սուրբ մասունքները։

Համալիրը ներառում է մի շարք եկեղեցական ու օժանդակ կառույցներ, որոնք իրենց ճարտարապետական լուծումներով բացառիկ նմուշներ են։

Իմանալ ավելին

Խոր Վիրապ

Եթե ցանկանում եք լուսանկարել Արարատ լեռան ամենահմայիչ տեսարանները և ծանոթանալ հայ ժողովրդի քրիստոնեություն ընդունելու պատմությանը, ապա անպայման այցելե՛ք Խոր Վիրապի վանքը։ Արարատի մարզում գտնվող այս սրբավայրը Երևանից ընդամենը 40 րոպե հեռավորության վրա է։ Խոր Վիրապը հայերի համար կարևոր ուխտատեղի է, որը սերտորեն կապված է Հայաստանի քրիստոնեության ընդունման հետ։

«Խոր Վիրապ» նշանակում է «խորը փոս, խորը զնդան»։ Ըստ ավանդության՝ հենց այստեղ է Գրիգոր Լուսավորիչը 13 տարի անցկացրել բանտարկության մեջ՝ իր քրիստոնեական հավատքի համար։ Հետագայում նա դարձավ Ամենայն հայոց կաթողիկոս և դավանափոխ արեց թագավորական ընտանիքին ու ողջ ազգին։

Իմանալ ավելին

Նորավանք

Այցելե՛ք Նորավանքի վանական համալիր և տեսե՛ք, թե ինչպես են վարպետների ձեռքով կերտված կառույցներն ու բնության շքեղությունը միահյուսվել անքակտելի ներդաշնակությամբ։ Վայոց Ձորի մարզում գտնվող այս 13-րդ դարի հրաշքին հասնելու համար ձեզ անհրաժեշտ կլինի ընդամենը երկու ժամվա ճանապարհ։ Տեղանքի ընտրությունը, քարերի գույնն ու երանգները, զարդաքանդակների ու նախշերի բազմազանությունը Նորավանքին հաղորդում են եզակի շուք ու հմայք։

Եթե Նորավանք այցելեք մայրամուտին՝ կտեսնեք, թե ինչպես է արևի լույսը շոյում եկեղեցիների կարմրավուն քարերն ու նրան շրջապատող ժայռոտ կիրճերը։

Իմանալ ավելին

Սանահին և Հաղպատ

Լոռու մարզի ճարտարապետական գլուխգործոցները՝ Սանահինի և Հաղպատի վանքերը, անկասկած կհիացնեն ձեզ։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում ընդգրկված այս վանական համալիրները հայկական մշակույթի անգին գոհարներից են։ Այստեղ միահյուսված են և՛ եկեղեցական, և՛ աշխարհիկ կառույցներ, բացառիկ խաչքարեր և, իհարկե, Լոռու հիասքանչ բնապատկերները։

10–13-րդ դարերում կառուցված այս վանական համալիրները աչքի են ընկնում իրենց անզուգական ճարտարապետությամբ։

Իմանալ ավելին

Ախթալա

Լոռու մարզի ևս մեկ ճարտարապետական գլուխգործոց՝ Ախթալայի վանքը, պահպանել է կրոնական թեմաներով ամենագեղարվեստական որմնանկարները, որոնք հմայում են այցելուներին։ Վանք հասնելու համար պահանջվում է մոտ երեք ժամ։ Այն կանգնած է ժայռաբլրի գագաթին ձգվող հարթավայրի վրա և շրջապատված է Դեբեդ գետի խոր կիրճով՝ դառնալով անզուգական վայր լուսանկարչության սիրահարների համար։

Ախթալա այցելելով կբացահայտեք հայկական եկեղեցական ճարտարապետության նոր դրսևորում, որն առանձնանում է իր յուրահատուկ ձևավորման լուծումներով։ Վստահ ենք՝ Լոռու մարզ կատարած ձեր ճամփորդության ընթացքում այս վանքը կհանդիսանա ձեր ամենահիշարժան կանգառներից մեկը։

Հաղարծին

Դիլիջանի ազգային պարկի խիտ անտառների գրկում թաքնված Հաղարծին վանքը կանաչի ֆոնին փայլող սպիտակ գոհար է հիշեցնում։ Վանքը կառուցված է տեղական կրաքարից և թվագրվում է 10–13-րդ դարերով։ Այն մի քանի կառույցներից բաղկացած վանական համալիր է, որոնցից ամենահետաքրքիրը նրա ճաշարանն է՝ իր յուրօրինակ ճարտարապետական լուծումներով։

Վերջին տասնամյակում Հաղարծինը վերականգնվել է և այժմ այցելուներին դիմավորում է իր կոկիկ ու բարեկարգ տեսքով։ Այն արժե նկարել հեռվից, որպեսզի մեկ լուսանկարում ամբողջությամբ արտացոլվի համալիրի շքեղությունը։

Մարմաշեն

Այցելե՛ք Մարմաշենի վանքը՝ Շիրակի մարզի գոհարներից մեկը, և բացահայտե՛ք յուրօրինակ կառույց, որի ճարտարապետական լուծումները ներշնչված են հին մայրաքաղաք Անիի ճարտարապետական ժառանգությամբ։ Մարմաշենը բաղկացած է մի քանի եկեղեցիներից, ինչպես նաև աշխարհիկ կառույցների ավերակներից, որոնք իրենց ինքնատիպությամբ տարբերվում են Հայաստանի մյուս եկեղեցական հուշարձաններից։ Մարմաշենը հմայիչ է տարվա բոլոր եղանակներին և հասանելի է ողջ տարվա ընթացքում։

Վանքի առանձնահատկություններից են հովանոցանման գմբեթները, պատուհանների հարուստ զարդաքանդակները և եկեղեցու պատերին առատորեն կիրառված կամարները։

Հառիճավանք

7-րդ դարում հիմնադրված Հառիճավանքը հայկական եկեղեցական և վանական ճարտարապետության զարգացման բացառիկ նմուշներից է։ 13-րդ դարում վանքը զգալիորեն ընդարձակվել է՝ ձեռք բերելով ներկայիս շքեղ տեսքը։ Համալիրի ամենատպավորիչ կառույցներից մեկը կիրճի եզրին՝ ժայռաբեկորի վրա կառուցված փոքրիկ մատուռն է, որը հմայում է իր խորհրդավոր դիրքով։

Անպայման ուսումնասիրե՛ք մայր տաճարի պատերի վեհաշուք զարդաքանդակները։ Շաբաթ և կիրակի օրերին այստեղ կարող եք մասնակցել Սուրբ Պատարագի։

Սևանավանք

Սևանավանքը, որը գտնվում է Սևանի թերակղզում, ներդաշնակորեն միաձուլված է շրջապատող բնությանը՝ դառնալով իդեալական վայր հրաշալի լուսանկարների համար։ Երևանից ընդամենը մեկ ժամ հեռավորության վրա գտնվող Սևանավանքը գեղեցիկ է տարվա բոլոր եղանակներին, սակայն ձմռանը նրա գեղեցկությունը անզուգական է դառնում, երբ ձյունածածկ լեռների ֆոնին վեր է խոյանում վեհաշուք վանքը՝ ստեղծելով հեքիաթային տեսարան։ Թեև վանքին մոտենալիս առաջին ցանկությունը այն լուսանկարելն է, սակայն շուտով ձեզ կգրավեն 9-րդ դարի Սրբոց Առաքելոց և Սուրբ Աստվածածին եկեղեցիների բացառիկ ճարտարապետությունը։

Թերակղզում արժե անցկացնել առնվազն մեկ ժամ, որպեսզի լիովին զգաք նրա ողջ հմայքն ու գեղեցկությունը։

Սաղմոսավանք և Հովհաննավանք

Քասախ գետի կիրճի եզերքին հպարտությամբ բարձրացող Սաղմոսավանքն ու Հովհաննավանքը Հայաստանի կարևորագույն սրբավայրերից են։ Վանքերին մոտենալիս ձեզ նախ կհմայեն եկեղեցիների վեհաշուք ու յուրահատուկ կառուցվածքները, ապա նաև նրանց բացառիկ դիրքը՝ կիրճի գեղատեսիլ բնանկարի մեջ։ Կառուցված լինելով 13-րդ դարում՝ այս վանական համալիրները դարձել են գրագիրների, ավետարանագիրների և մանրանկարիչների կարևոր կենտրոններ՝ մեծապես նպաստելով հայկական գրչության ու արվեստի ծաղկմանը։ Միջնադարյան Հայաստանի այս երկու արժեքավոր վանական համալիրները գտնվում են Երևանից ընդամենը մեկ ժամվա ճանապարհի վրա։

Եթե սիրում եք արշավել, ապա կարող եք քայլել Քասախի կիրճի արահետով՝ Հովհաննավանքից հասնելով Սաղմոսավանք կամ հակառակը։

Տաթև

Տաթև գյուղի մոտ՝ բարձր ժայռաբլրի վրա, վեր է խոյանում Տաթևի վանքը, որն այնպես բնականորեն է միաձուլված շրջապատող բնությանը, ասես՝ բնապատկերի անբաժանելի մի մասն է և հեռվից գրեթե անտեսանելի։ Վանքը կառուցվել է 9–14-րդ դարերում և ներառում է մի քանի եկեղեցիներ ու մատուռներ, ձիթհան, վանականների խուցեր, սեղանատուն, ինչպես նաև Գավազան հուշարձան՝ ուղղահայաց կանգնած սուրբ սյուն, նվիրված Սուրբ Երրորդությանը։

Տաթևի վանքը կգերի ձեզ իր ճարտարապետական վարպետությամբ, բացառիկ լուծումներով, նուրբ զարդաքանդակներով և բնության շքեղ տեսարաններով։ Մի՛ զլացեք բարձրանալ Սվարանց տանող ճանապարհի բարձունքը, որտեղից վանքն իր ողջ հմայքով կբացվի ձեր առաջ։

Իմանալ ավելին

Ինչո՞ւ այցելել Հայաստանի եկեղեցիներն ու վանքերը։

Պատրա՞ստ եք հիանալու հայկական եկեղեցական ճարտարապետության այն գոհարներով, որոնք ներդաշնակորեն միաձուլված են մեր երկրի վեհաշուք բնապատկերների և քաղաքային միջավայրի հետ։

Որպես Առաջին Քրիստոնյա Ժողովուրդ՝ հայերը բացառիկ խնամքով են կերտել իրենց սրբավայրերը՝ սկսած տեղանքի ընտրությունից մինչև ճարտարապետական լուծումների, զարդաքանդակների ու ձևավորումների անգերազանցելի մշակումը՝ հասնելով եկեղեցաշինության արվեստի կատարելության։

Այդ պատճառով էլ Հայաստանը լի է հոյակերտ ու խորհրդավոր եկեղեցիներով ու վանքերով, որոնց կարող եք հանդիպել ամենուր՝ լեռների գագաթներին, քաղաքի սրտում, անտառի խորքում կամ գյուղական հանդարտ անկյուններում։ Յուրաքանչյուր սրբավայր իր մեջ կրում է դարերի խորքից եկած ինքնատիպ ժառանգությունը՝ փոխանցելով հինավուրց հավատքն ու իմաստությունը հաջորդ սերունդներին։ Բացի այդ, յուրաքանչյուր եկեղեցի ու վանք արտացոլում է նաև տվյալ շրջանի յուրահատուկ կերպարը, ճարտարապետական դպրոցի ավանդույթները և մշակութային շերտերը։

Վանքերը՝ որպես ուսումնական կենտրոններ։

Հայկական եկեղեցիներ ու վանքեր այցելելիս կարող եք հանդիպել միջնադարյան դպրոցների ու կրթարանների ավերակներին։ 11–14-րդ դարերում վանքերը ոչ միայն հոգևոր, այլև կրթական կենտրոններ էին, որտեղ սովորում էին պատմություն, փիլիսոփայություն, մաթեմատիկա, մանրանկարչություն և բազմաթիվ այլ գիտություններ։

Այս ավանդույթի ամենավառ օրինակներն են Հաղպատի, Սանահինի, Նորավանքի և Տաթևի վանքերը։

Հայկական եկեղեցիների ճարտարապետությունը՝ սկզբից մինչև մեր օրերը։

Հայկական եկեղեցական ճարտարապետությունը դարերի ընթացքում անցել է զարգացման այնպիսի ներդաշնակ փուլերով, որ հաճախ մեկ վանական համալիր այցելելն էլ բավական է հայ ճարտարապետության ամբողջական ընթացքը զգալու համար։

Հայերը ոչ միայն պահպանել են եկեղեցաշինության արվեստը, այլև այն շարունակաբար կատարելագործելով՝ ստեղծել են համաշխարհային արժեք ներկայացնող մշակութային ժառանգություն։

Հայաստանն իր այցելուներին հիացնում է եկեղեցիների և վանքերի վեհաշուք ճարտարապետությամբ և դրանց գեղարվեստական հարուստ ավանդներով։ Տեղական սրբավայրերը դարեր շարունակ վերափոխվել են՝ անցնելով բազմաշերտ զարգացման փուլեր։ Պատմական աղբյուրներն ու պահպանված եզակի նմուշները վկայում են, որ առաջին քրիստոնեական տաճարները եղել են հարթ տանիքով միանավ դահլիճներ։ Հետագա դարերում, սակայն, ձևավորվել են արդեն բազմակազմ վանական համալիրներ՝ մի քանի եկեղեցիներով ու օժանդակ կառույցներով։

Այցելե՛ք Նորավանքի վանական համալիր և հիացե՛ք մինչ օրս պահպանված նրբագեղ քանդակազարդերով ու ճարտարապետական լուծումներով։ Ավելի ուշ շրջանի տաճարները, ինչպես Հայրավանքն ու Սևանավանքը, իրենց կառուցվածքով վկայում են 7-րդ դարի ճարտարապետական վերածննդի մասին, որը նոր շուք ու հզոր վերելք պարգևեց Հայաստանի մշակութային ժառանգությանը։

Լավագույն եկեղեցիներն ու վանքերը

Mother See of Holy Etchmiadzin

Discover the history of the first Christian nation and church while exploring Etchmiadzin's architectural marvels, religious frescoes, decorations, and holy relics kept in the Treasury Museum.

Geghard Monastery

Geghard is a true architectural gem. Founded in the 4th century, it acquired its present appearance in the 13th century.

Tatev Monastery

Tatev monastery is one of Armenia's most impressive religious monuments because of its unique location.

The Monasteries of Haghpat and Sanahin

Sanahin and Haghpat monasteries feature a range of sacred and secular structures, one-of-a-kind cross-stone carving specimens, and captivating views of the Lori region’s landscapes.

Կիսեք ձեր կարծիքը

Հայաստան ճանապարհորդելիս հիացե՛ք հայկական եկեղեցիների ճարտարապետության բացառիկ նմուշներով։

Ինչո՞ւ այցելել Հայաստանի եկեղեցիներն ու վանքերը։

Վանքերը՝ որպես ուսումնական կենտրոններ։

Հայկական եկեղեցիների ճարտարապետությունը՝ սկզբից մինչև մեր օրերը։

Լավագույն եկեղեցիներն ու վանքերը

Mother See of Holy Etchmiadzin

Discover the history of the first Christian nation and church while exploring Etchmiadzin's architectural marvels, religious frescoes, decorations, and holy relics kept in the Treasury Museum.

Geghard Monastery

Geghard is a true architectural gem. Founded in the 4th century, it acquired its present appearance in the 13th century.

Tatev Monastery

Tatev monastery is one of Armenia's most impressive religious monuments because of its unique location.

The Monasteries of Haghpat and Sanahin

Sanahin and Haghpat monasteries feature a range of sacred and secular structures, one-of-a-kind cross-stone carving specimens, and captivating views of the Lori region’s landscapes.

Ձեզ կարող է հետաքրքրել նաև

Լավագույն քաղաքները

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ժառանգությունը