Places to Go

Լավագույն եկեղեցիներն ու վանքերը

Լավագույն եկեղեցիներն

Հայաստան ճանապարհորդելիս հիացե՛ք հայկական եկեղեցիների ճարտարապետության բացառիկ նմուշներով։

Ծանոթացե՛ք լավագույն եկեղեցիների և վանքերի ցանկին ու դրանք ներառե՛ք ձեր ճանապարհորդության ուղեգրքում։ Այս մշակութային անկրկնելի կոթողները հիմնականում տեղակայված են Հայաստանի ամենագեղատեսիլ վայրերում, և ձեզ կհմայեն իրենց հնությամբ ու խորհրդավորությամբ։

Լավագույն եկեղեցիներն ու վանքերը

Գեղարդ

Էջմիածին

Խոր Վիրապ

Նորավանք

Սանահին և Հաղպատ

Ախթալա

Հաղարծին

Մարմաշեն

Հառիճավանք

10.

Սևանավանք

11.

Սաղմոսավանք և Հովհաննավանք

12.

Տաթև

Գեղարդ

Երբևէ եղել ե՞ք թաքստոցում կառուցված 4-րդ դարի վանքում։ Եկե՛ք Գեղարդ։ «Գեղարդ» բառը հայերենում նիզակ է նշանակում, որից էլ վանքն ստացել է իր անվանումը՝ դարեր շարունակ Քրիստոսին խոցած իսկական նիզակը իր մեջ պահպանելու պատճառով։ Գեղարդի վանքը համարվում է հայկական եկեղեցիների ու վանքերի ճարտարապետական մարգարիտներից մեկը։

Այն հիմնադրվել է 4-րդ դարում, սակայն իր ներկայիս տեսքն ստացել է 13-րդ դարում։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկված այս վանական համալիրը Հայաստանի ամենախորհրդավոր ու վեհաշուք կոթողներից մեկն է։

Իմանալ ավելին

Էջմիածին

Հայաստանի գլխավոր տաճարը՝ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը, անպայման ներառեք ձեր պարտադիր այցելությունների ցանկում։ Այս սրբավայրը մարմնավորում է հայ ժողովրդի քրիստոնեական հավատքի ուղին։ Երևանից ընդամենը 30 րոպե հեռավորության վրա գտնվող Էջմիածինը համարվում է բոլոր հայերի հոգևոր կենտրոնը։ Այստեղ կարող եք ծանոթանալ առաջին քրիստոնյա երկրի և նրա եկեղեցու պատմությանը՝ ուսումնասիրելով Էջմիածնի ճարտարապետական վարպետությունը, կրոնական որմնանկարները, գեղազարդ ձևավորումները և գանձատանը պահպանվող սուրբ մասունքները։

Համալիրը ներառում է մի շարք եկեղեցական ու օժանդակ կառույցներ, որոնք իրենց ճարտարապետական լուծումներով բացառիկ նմուշներ են։

Իմանալ ավելին

Խոր Վիրապ

Եթե ցանկանում եք լուսանկարել Արարատ լեռան ամենահմայիչ տեսարանները և ծանոթանալ հայ ժողովրդի քրիստոնեություն ընդունելու պատմությանը, ապա անպայման այցելե՛ք Խոր Վիրապի վանքը։ Արարատի մարզում գտնվող այս սրբավայրը Երևանից ընդամենը 40 րոպե հեռավորության վրա է։ Խոր Վիրապը հայերի համար կարևոր ուխտատեղի է, որը սերտորեն կապված է Հայաստանի քրիստոնեության ընդունման հետ։

«Խոր Վիրապ» նշանակում է «խորը փոս, խորը զնդան»։ Ըստ ավանդության՝ հենց այստեղ է Գրիգոր Լուսավորիչը 13 տարի անցկացրել բանտարկության մեջ՝ իր քրիստոնեական հավատքի համար։ Հետագայում նա դարձավ Ամենայն հայոց կաթողիկոս և դավանափոխ արեց թագավորական ընտանիքին ու ողջ ազգին։

Իմանալ ավելին

Նորավանք

Այցելե՛ք Նորավանքի վանական համալիր և տեսե՛ք, թե ինչպես են վարպետների ձեռքով կերտված կառույցներն ու բնության շքեղությունը միահյուսվել անքակտելի ներդաշնակությամբ։ Վայոց Ձորի մարզում գտնվող այս 13-րդ դարի հրաշքին հասնելու համար ձեզ անհրաժեշտ կլինի ընդամենը երկու ժամվա ճանապարհ։ Տեղանքի ընտրությունը, քարերի գույնն ու երանգները, զարդաքանդակների ու նախշերի բազմազանությունը Նորավանքին հաղորդում են եզակի շուք ու հմայք։

Եթե Նորավանք այցելեք մայրամուտին՝ կտեսնեք, թե ինչպես է արևի լույսը շոյում եկեղեցիների կարմրավուն քարերն ու նրան շրջապատող ժայռոտ կիրճերը։

Իմանալ ավելին

Սանահին և Հաղպատ

Լոռու մարզի ճարտարապետական գլուխգործոցները՝ Սանահինի և Հաղպատի վանքերը, անկասկած կհիացնեն ձեզ։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցուցակում ընդգրկված այս վանական համալիրները հայկական մշակույթի անգին գոհարներից են։ Այստեղ միահյուսված են և՛ եկեղեցական, և՛ աշխարհիկ կառույցներ, բացառիկ խաչքարեր և, իհարկե, Լոռու հիասքանչ բնապատկերները։

10–13-րդ դարերում կառուցված այս վանական համալիրները աչքի են ընկնում իրենց անզուգական ճարտարապետությամբ։

Իմանալ ավելին

Ախթալա

Լոռու մարզի ևս մեկ ճարտարապետական գլուխգործոց՝ Ախթալայի վանքը, պահպանել է կրոնական թեմաներով ամենագեղարվեստական որմնանկարները, որոնք հմայում են այցելուներին։ Վանք հասնելու համար պահանջվում է մոտ երեք ժամ։ Այն կանգնած է ժայռաբլրի գագաթին ձգվող հարթավայրի վրա և շրջապատված է Դեբեդ գետի խոր կիրճով՝ դառնալով անզուգական վայր լուսանկարչության սիրահարների համար։

Ախթալա այցելելով կբացահայտեք հայկական եկեղեցական ճարտարապետության նոր դրսևորում, որն առանձնանում է իր յուրահատուկ ձևավորման լուծումներով։ Վստահ ենք՝ Լոռու մարզ կատարած ձեր ճամփորդության ընթացքում այս վանքը կհանդիսանա ձեր ամենահիշարժան կանգառներից մեկը։

Հաղարծին

Դիլիջանի ազգային պարկի խիտ անտառների գրկում թաքնված Հաղարծին վանքը կանաչի ֆոնին փայլող սպիտակ գոհար է հիշեցնում։ Վանքը կառուցված է տեղական կրաքարից և թվագրվում է 10–13-րդ դարերով։ Այն մի քանի կառույցներից բաղկացած վանական համալիր է, որոնցից ամենահետաքրքիրը նրա ճաշարանն է՝ իր յուրօրինակ ճարտարապետական լուծումներով։

Վերջին տասնամյակում Հաղարծինը վերականգնվել է և այժմ այցելուներին դիմավորում է իր կոկիկ ու բարեկարգ տեսքով։ Այն արժե նկարել հեռվից, որպեսզի մեկ լուսանկարում ամբողջությամբ արտացոլվի համալիրի շքեղությունը։

Մարմաշեն

Այցելե՛ք Մարմաշենի վանքը՝ Շիրակի մարզի գոհարներից մեկը, և բացահայտե՛ք յուրօրինակ կառույց, որի ճարտարապետական լուծումները ներշնչված են հին մայրաքաղաք Անիի ճարտարապետական ժառանգությամբ։ Մարմաշենը բաղկացած է մի քանի եկեղեցիներից, ինչպես նաև աշխարհիկ կառույցների ավերակներից, որոնք իրենց ինքնատիպությամբ տարբերվում են Հայաստանի մյուս եկեղեցական հուշարձաններից։ Մարմաշենը հմայիչ է տարվա բոլոր եղանակներին և հասանելի է ողջ տարվա ընթացքում։

Վանքի առանձնահատկություններից են հովանոցանման գմբեթները, պատուհանների հարուստ զարդաքանդակները և եկեղեցու պատերին առատորեն կիրառված կամարները։

Հառիճավանք

7-րդ դարում հիմնադրված Հառիճավանքը հայկական եկեղեցական և վանական ճարտարապետության զարգացման բացառիկ նմուշներից է։ 13-րդ դարում վանքը զգալիորեն ընդարձակվել է՝ ձեռք բերելով ներկայիս շքեղ տեսքը։ Համալիրի ամենատպավորիչ կառույցներից մեկը կիրճի եզրին՝ ժայռաբեկորի վրա կառուցված փոքրիկ մատուռն է, որը հմայում է իր խորհրդավոր դիրքով։

Անպայման ուսումնասիրե՛ք մայր տաճարի պատերի վեհաշուք զարդաքանդակները։ Շաբաթ և կիրակի օրերին այստեղ կարող եք մասնակցել Սուրբ Պատարագի։

Սևանավանք

Սևանավանքը, որը գտնվում է Սևանի թերակղզում, ներդաշնակորեն միաձուլված է շրջապատող բնությանը՝ դառնալով իդեալական վայր հրաշալի լուսանկարների համար։ Երևանից ընդամենը մեկ ժամ հեռավորության վրա գտնվող Սևանավանքը գեղեցիկ է տարվա բոլոր եղանակներին, սակայն ձմռանը նրա գեղեցկությունը անզուգական է դառնում, երբ ձյունածածկ լեռների ֆոնին վեր է խոյանում վեհաշուք վանքը՝ ստեղծելով հեքիաթային տեսարան։ Թեև վանքին մոտենալիս առաջին ցանկությունը այն լուսանկարելն է, սակայն շուտով ձեզ կգրավեն 9-րդ դարի Սրբոց Առաքելոց և Սուրբ Աստվածածին եկեղեցիների բացառիկ ճարտարապետությունը։

Թերակղզում արժե անցկացնել առնվազն մեկ ժամ, որպեսզի լիովին զգաք նրա ողջ հմայքն ու գեղեցկությունը։

Սաղմոսավանք և Հովհաննավանք

Քասախ գետի կիրճի եզերքին հպարտությամբ բարձրացող Սաղմոսավանքն ու Հովհաննավանքը Հայաստանի կարևորագույն սրբավայրերից են։ Վանքերին մոտենալիս ձեզ նախ կհմայեն եկեղեցիների վեհաշուք ու յուրահատուկ կառուցվածքները, ապա նաև նրանց բացառիկ դիրքը՝ կիրճի գեղատեսիլ բնանկարի մեջ։ Կառուցված լինելով 13-րդ դարում՝ այս վանական համալիրները դարձել են գրագիրների, ավետարանագիրների և մանրանկարիչների կարևոր կենտրոններ՝ մեծապես նպաստելով հայկական գրչության ու արվեստի ծաղկմանը։ Միջնադարյան Հայաստանի այս երկու արժեքավոր վանական համալիրները գտնվում են Երևանից ընդամենը մեկ ժամվա ճանապարհի վրա։

Եթե սիրում եք արշավել, ապա կարող եք քայլել Քասախի կիրճի արահետով՝ Հովհաննավանքից հասնելով Սաղմոսավանք կամ հակառակը։

Տաթև

Տաթև գյուղի մոտ՝ բարձր ժայռաբլրի վրա, վեր է խոյանում Տաթևի վանքը, որն այնպես բնականորեն է միաձուլված շրջապատող բնությանը, ասես՝ բնապատկերի անբաժանելի մի մասն է և հեռվից գրեթե անտեսանելի։ Վանքը կառուցվել է 9–14-րդ դարերում և ներառում է մի քանի եկեղեցիներ ու մատուռներ, ձիթհան, վանականների խուցեր, սեղանատուն, ինչպես նաև Գավազան հուշարձան՝ ուղղահայաց կանգնած սուրբ սյուն, նվիրված Սուրբ Երրորդությանը։

Տաթևի վանքը կգերի ձեզ իր ճարտարապետական վարպետությամբ, բացառիկ լուծումներով, նուրբ զարդաքանդակներով և բնության շքեղ տեսարաններով։ Մի՛ զլացեք բարձրանալ Սվարանց տանող ճանապարհի բարձունքը, որտեղից վանքն իր ողջ հմայքով կբացվի ձեր առաջ։

Իմանալ ավելին

Why Visit Churches and Monasteries in Armenia?

Are you ready to admire the jewels of Armenian religious architecture smoothly blended into the magnificent natural and urban landscapes?

As the First Christian nation, Armenians gave religious structures a lot of thought and perfected the skill of building churches, mastering everything from placement to topography, ornament, and decoration.

Because of this, Armenia is filled with intriguing churches and monasteries that can be found anywhere, whether at the top of a hill, in the middle of a city, tucked away in a forest, or hidden in a small village. Each of these religious sites has unique characters that date back centuries and convey ancient wisdom and belief to the visitors and pilgrims up to this day. In addition, each monastery and church reflect the peculiarities of its region, the architectural school, and the cultural elements of that particular area.

Monasteries as Learning Centers

You can see ruins of medieval universities and schools when visiting Armenian churches and monasteries. From 11th to 14th centuries, monasteries served primarily as educational institutions where students learned history, philosophy, math, miniature painting, and more.

The most significant examples are the monasteries in Haghpat, Sanahin, Noravank, and Tatev.

Armenian Church Architecture: Origins to Present

Church architecture evolved so naturally that touring a single monastery complex occasionally allows visitors to see the whole architectural development at once.

Moreover, Armenians preserved the art of building churches and monasteries over the ages and advanced this cultural tradition to new heights.

So, Armenia is great to marvel at and be fascinated by the magnificent architectural designs of Armenian churches and monasteries. Local religious structures have undergone centuries of evolution. According to historical documents and preserved unique examples, the earliest Christian churches were simple hall-type structures with flat roofs. While in the latter centuries, the monastic complexes were more well-developed and included several churches and other structures.

Take a trip to Noravank Monastery and be amazed at the exquisite ornaments, sculptures, and decorations of these monasteries that are preserved to this day. You will notice that the designs of later churches, such as Hayravank and Sevanavank, are much more advanced in their construction, showcasing the architectural boom that enlighted Armenia in the seventh century.

Must-see Churches and Monasteries in Armenia

Mother See of Holy Etchmiadzin

Discover the history of the first Christian nation and church while exploring Etchmiadzin's architectural marvels, religious frescoes, decorations, and holy relics kept in the Treasury Museum.

Geghard Monastery

Geghard is a true architectural gem. Founded in the 4th century, it acquired its present appearance in the 13th century.

Tatev Monastery

Tatev monastery is one of Armenia's most impressive religious monuments because of its unique location.

The Monasteries of Haghpat and Sanahin

Sanahin and Haghpat monasteries feature a range of sacred and secular structures, one-of-a-kind cross-stone carving specimens, and captivating views of the Lori region’s landscapes.

Կիսեք ձեր կարծիքը

Հայաստան ճանապարհորդելիս հիացե՛ք հայկական եկեղեցիների ճարտարապետության բացառիկ նմուշներով։

Why Visit Churches and Monasteries in Armenia?

Are you ready to admire the jewels of Armenian religious architecture smoothly blended into the magnificent natural and urban landscapes?

Monasteries as Learning Centers

Armenian Church Architecture: Origins to Present

Church architecture evolved so naturally that touring a single monastery complex occasionally allows visitors to see the whole architectural development at once.

Must-see Churches and Monasteries in Armenia

Mother See of Holy Etchmiadzin

Discover the history of the first Christian nation and church while exploring Etchmiadzin's architectural marvels, religious frescoes, decorations, and holy relics kept in the Treasury Museum.

Geghard Monastery

Geghard is a true architectural gem. Founded in the 4th century, it acquired its present appearance in the 13th century.

Tatev Monastery

Tatev monastery is one of Armenia's most impressive religious monuments because of its unique location.

The Monasteries of Haghpat and Sanahin

Sanahin and Haghpat monasteries feature a range of sacred and secular structures, one-of-a-kind cross-stone carving specimens, and captivating views of the Lori region’s landscapes.

Ձեզ կարող է հետաքրքրել նաև

Երևան մայրաքաղաքը

Լավագույն քաղաքները